esenboğa havalimanı saldırısı ne demek?

Esenboğa Havalimanı saldırısı, ASALA tarafından 7 Ağustos 1982 tarihinde Ankara Esenboğa Havalimanında yapılan bombalı saldırıdır. ASALA tarafından Türkiye'de yapılan ilk ölümlü eylem olan Esenboğa Havalimanı saldırısında dokuz kişi hayatını kaybetmiş, 72 kişi de yaralanmıştır.

Saldırı

Saldırı, bir kişinin KLM havayolu şirketinin check-in bölgesindeki kalabalığın ortasında bir bomba patlatıp ikinci bir kişinin de pasaport kontrolünden geçmekte olan KLM yolcuları ve pasaport kontrol memurları üzerine hafif makineli tüfekle ateş açması ile başlamıştır. İsimleri Zohrab Sarkisyan ve Levon Ekmekçiyan olan saldırganlar tarafından yapılan bu saldırının hemen öncesinde faillerden birinin "Bizden bir milyon kişi öldü, sizden 25 kişinin ölmesi ne fark eder?" diye bağırdığı duyulmuştur.¹ Bunun ardından silahlı saldırganlar kafeteryaya koşmuşlar ve burada yirmi kişiyi rehin almışlardır. Daha sonra olay bölgesine güvenlik güçlerinin gelmesiyle sıcak çatışmalar başlamıştır.

Saldırı ve çatışma sonucunda Sarkisyan dâhil 10 kişi hayatını kaybetmiş, 72 kişi yaralanmıştır.² Ölenler arasında üç Türk polis, üç Türk yolcu, bir Türk havaalanı personeli, bir Amerikalı kadın yolcu ve bir Alman mühendis bulunmaktadır.³ Saldırganlardan Zohrap Sarkisyan çatışma sırasında öldürülmüş, diğer saldırgan Levon Ekmekçiyan ise canlı olarak yakalanmıştır.

<table> <caption>Saldırıda hayatını kaybeden kişi sayısı (saldırgan hariç)</caption> <thead> <tr class="header"> <th><p>Ülke</p></th> <th><p>Ölü</p></th> </tr> </thead> <tbody> <tr class="odd"> <td><p><a href="Türkiye" title="wikilink">Türkiye</a></p></td> <td><p>7</p></td> </tr> <tr class="even"> <td><p><a href="Batı_Almanya" title="wikilink">Batı Almanya</a></p></td> <td><p>1</p></td> </tr> <tr class="odd"> <td><p><a href="Amerika_Birleşik_Devletleri" title="wikilink">ABD</a></p></td> <td><p>1</p></td> </tr> <tr class="even"> <td><p><strong>Toplam</strong></p></td> <td><p><strong>9</strong></p></td> </tr> </tbody> </table>

Saldırıda hayatını kaybeden kişi sayısı (saldırgan hariç)

Saldırı sonrası

Saldırı sonrası ASALA bildiri yayınlayarak eylemi üstlenmiş ve Türkiye hükûmetinin, isteklerini yerine getirmemesi durumunda faaliyetlerine devam edeceğini bildirmiştir.⁴

Yaralı olarak yakalanan Levon Ekmekçiyan, polis kendisine dokuz kişinin öldüğünü ve 72 kişinin yaralandığını söyleyince kızarak "Az bile!" diye bağırmıştır.⁵ Ancak, daha sonra cezaevindeyken Ekmekçiyan masum insanların öldürülmesi hakkında pişmanlık ifadesi içeren bir mektup yazarak diğer ASALA mensuplarına şiddetten vazgeçmeyi nasihat etmiş ve bu mektup ASALA örgütüne gönderilmiştir.⁶⁷ Mahkemeye çıkarıldığında ise Levon Ekmekçiyan bu saldırıya çeşitli eğitimlerle motive edildiğini, fakat yaşanan saldırı sonrası yaptığının saçma ve yanlış olduğunu anladığını belirtmiştir.⁸

Ekmekçiyan; devlet topraklarının tamamını veya bir kısmını ayırmak ve başka bir devletin egemenliği altına girmeye yönelik eylemlerde bulunmak, silahlı örgüte üye olmak, silahlı örgütü yönetmek ve adam öldürmek suçlarından idam cezasına mahkûm edilmiştir. 7 Eylül 1982'de verilen ceza son olarak 28 Ocak 1983 günü Cumhurbaşkanı Kenan Evren başkanlığındaki Millî Güvenlik Konseyinin 129. birleşiminde kabul edilmiştir. Ekmekçiyan, 29 Ocak 1983 tarihinde idam edilmiştir. Cenazesi, idamından 32 yıl sonra ailesine verilmiştir.⁹

Tepkiler

Cumhurbaşkanı Kenan Evren, ASALA'nın ortadan kaldırılması için bir kararname yayımlandığını açıklamıştır. Başbakan Bülend Ulusu saldırıyı kınamıştır. İstanbul Ermeni Patriği ve Türkiye Ermenileri bir bildiri ile saldırıyı kınamışlardır. Ağustos 1982'de Artin Penik isimli Ermeni bir Türk vatandaşı bu saldırıyı protesto etmek için Taksim Meydanı'nda kendisini ateşe vermiştir.